Trasa wyprawy na wojnę z Turcją wiodła przez księstwo Mołdawii (4 I 1854r.) i księstwo Wałachii (25 stycznia). 4 marca 1854r. oddział dotarł do m. Brajłow (Braila) a 11 kwietnia wkroczył na Półwysep Krymski.
                   Jego zadaniem było wykonanie prac fortyfikacyjnych w okolicach twierdzy Silistra, a następnie po zwycięskiej bitwie pod Alamą działania kontrofensywie przy oblężonym Sewastopolu. Widok okrucieństw wojennych działał na Traugutta bardzo przygnębiająco, a ponadto odczuwał coraz większą tęsknotę za rodziną. Dlatego bardzo pozytywnie przyjął wiadomość o przeniesieniu do Kwatery Głównej w Sewastopolu, a następnie w Bachczysaraju. Służba w Kwaterze trwała do 20 marca 1856 r.
                   26 czerwca w 1857 r. za czyny bojowe w kampanii 1855 r. został nagrodzony awansem na sztabskapitana ze starszeństwem od 27 sierpnia 1855 r. Dopiero 25 lipca 1856 r. połączył się razem w Odessie, dokąd Traugutt przyszedł z Krymu jako starszy adiutant Sztabu Głównego Armii 2-giej, a jego żona, córka i babcia przyjechały z guberni grodzieńskiej, pow. kobryńskiego ze wsi Ostrowie, gdzie od lata 1854 r. mieszkały u jego babci ciotecznej Księżny Szujskiej.
                   Traugutt wraz z rodziną zamieszkał tymczasowo w Charkowie, gdzie zatrzymały go obowiązki skarbnika i egzekutora komisji do likwidacji spraw i rachunków głównego sztabu i intendentury byłej 2 armii. 28 kwietnia 1857 urodziła mu się druga córka, Alojza. W 1858 r. przeniósł się wraz z rodziną do Petersburga, gdzie został przydzielony do sztabu cesarskiego w dziale inżynierii oraz podjął wykłady w wyższej szkole wojskowej.
                   1 stycznia 1859 r. za zasługi na froncie tureckim oraz za zaangażowanie w pracy w szkole oficerskiej został odznaczony orderem Św. Anny III stopnia. Tego samego roku narodziła mu się dziewczynka oraz oczekiwany chłopiec. W listopadzie 1859 r. Romualdowi umarła babka - Justyna Błocka z książąt Szujskich, która zastępowała jemu matkę po jej przedwczesnej śmierci. Miesiąc później drugi grom: śmierć maleńkiej córeczki. I wreszcie najboleśniejszy cios: 1 stycznia 1860 r. umarła mu najdroższa osoba, którą kochał nad życie, żona Anna. Jakby nie dosyć tego było, w maju tego roku umiera mu maleńki syn. Załamany tymi wydarzeniami wyjechał do swojej siostry Alojzy Juszkiewiczowej do majątku w Białej. Przy tej okazji udał się do majątku babci Szujskiej do Ostrowia, aby przeprowadzić akt prawny przejęcia majątku w Ostrowiu i Zabawie, odziedziczonego po ojcu chrzestnym. Tam zapoznał się z Antoniną Kościuszkówną, córką Aleksandra (bliskiego krewnego Tadeusza Kościuszki) i Antoniny z Paszkiewiczów. Poprosił o jej rękę i 13 czerwca miał miejsce ich ślub w kościele w Kłopcinie.
                   14 czerwca 1862 r. został ostatecznie zwolniony ze służby wojskowej w stopniu podpułkownika z prawem do noszenia munduru oraz z emerytalną pensją w wysokości 230 rb. sr rocznie. Przyczyną był nienajlepszy jego stan zdrowia, jak również zdawał sobie sprawę, że zbliża się kres wytrzymałości Narodu Polskiego na krzywdę, że trzeba liczyć się w najbliższej przyszłości z wybuchem zbrojnego powstania. Świadczyły o tym wypadki z 27 lutego 1862 r., kiedy to nastąpiła pierwsza manifestacja z okazji przywiezienia zwłok Zygmunta Krasińskiego. Przed opuszczeniem Ostrowia Traugutt przeżył jeszcze jedną tragedię. Najmłodszy dwuletni syn Romuś umarł na zapalenie płuc i pochowany został na cmentarzu w Kobryniu.